Tuora-Schwierskott, E: Migracje a polityki migracyjne

okreslone przywileje w postaci ruchu bezwizowego, swobody osiedlania i podejmowania pracy oraz dzialalnosci gospodarczej w kazdym z krajów Unii Europejskiej, oraz b) obywateli panstw trzecich,c) obywateli starajacych sie o prawo do azylu. Polozenie prawne tej drugiej grupy osób zostalo odmiennie uregulowane w zaleznosci od przyczyn przybycia na teren Unii Europejskiej. Istnieje caly szereg aktów prawnych regulujacych migracje w celu podjecia wyksztalcenia, laczenia rodzin czy pobytów w celu rozwoju naukowym i zawodowym. Trzeci rodzaj aktów prawnych dotyczy osób starajacych sie o azyl - do tej grupy osób najczesciej naleza uciekinierzy polityczni oraz uchodzcy z terenów objetych konfliktami zbrojnymi. Regulacje prawne na ten temat wymagaja dalszych uzupelnien i zapewne w dobie masowego wzrostu uchodzców w Europie beda rozszerzane. Przy tych regulacjach nalezy wziac pod uwage dotychczasowe orzecznictwo sadów krajowych i ETPCz oraz interes zarówno migranta, jak i panstw czlonkowskich Unii Europejskiej.Problemy, z którymi boryka sie Unia Europejska w polityce migracyjnej daja sie latwo zdefiniowac. Nalezy do nich naplyw migrantów w coraz wiekszym rozmiarze, problemy w procesie asymilacji i integracji oraz zjawisko rasizmu i ksenofobii. Jasne okreslenie problemów zwiazanych z migracja pozwoli na podjecie jasnych i klarownych dzialan w celu okreslonej polityki migracyjnej. Nie ulega watpliwosci, ze w procesie decyzyjnym nalezy uwzglednic nie tylko skale problemu jaki nalezy rozwiazac, lecz takze korzysci wyplywajace z migracji. Po tej stronie lezy z jednej strony zmniejszajaca sie liczba ludnosci panstw czlonkowskich Unii Europejskiej i problemy gospodarcze jakie z tego tytulu wynikna a z drugiej strony nalezy zauwazyc i wykorzystac potencjal intelektualny i gospodarczy, jaki ze soba przynosza imigranci. Obawy przed migracjami tak wielkie o obecnej chwili nalezy zrównowazyc przez rzeczywiste dane liczbowe i statystyczne dotyczace migracji. Polityka migracyjna Unii Europejskiej powinna i moze prowadzic do wymiernych korzysci dla panstw czlonkowskich Unii Europejskiej.1. Dyskusja na temat czy migracje nalezy uznac za zjawisko korzystne czy niekorzystne dla panstwa przyjmujacego zdaje sie nie miec nigdy konca. W swietle przedstawionych procesów migracyjnych mozna jednak przyjac zalozenie, ze migracja nalezy do naturalnych procesów w spoleczenstwie i jest procesem, którego nie mozna w zaden sposób zahamowac. Stwarzanie nawet ogromnych barier natury administracyjno-prawnej, czy budowanie murów (jak przykladowo na granicy pomiedzy USA a Meksykiem, czy miedzy Serbia a Wegrami) nie przynosza oczekiwanych wyników a sprzyjaja jedynie poglebianiu zjawiska migracji nielegalnej. Mobilnosci zagranicznej nie da sie zwalczyc, albowiem w naturze ludzkiej lezy dazenie do poprawy wlasnego losu. Tak dlugo jak beda istnialy konflikty zbrojne i róznice ekonomiczne pomiedzy poszczególnymi rejonami swiata, tak dlugo istniec bedzie zjawisko migracji. Zjawisko mobilnosci zagranicznej zwiazane jest takze z przeplywem osób w celu ciekawosci kulturowej i zwiekszenia potencjalu doswiadczenia zawodowego, co ma wymiar wzbogacajacy spoleczenstwa.Nalezy takze uwzglednic scisle prawny aspekt prawa czlowieka do wolnosci - aczkolwiek jak wynika z orzecznictwa Europejskiego Trybunalu Praw Czlowieka panstwa przyjmujace nie zawsze chetnie widza nawet osoby, których prawa podstawowe w kraju pochodzenia najwyrazniej zostaly lamane. Polityka migracyjna panstw czlonkowskich jest czesto zbyt restrykcyjna, a panstwa czlonkowskie najwyrazniej w dalszym ciagu przyjmuja stanowisko, ze ograniczenie migracji jest mozliwe przy stosowaniu odpowiednich instrumentów prawnych.Analizujac procesy migracyjne nalezy przede wszystkim miec na uwadze proces asymilacji (lub integracji) migranta do spoleczenstwa przyjmujacego, którego glównym zadaniem powinno byc rozwiniecie poczucia przynaleznosci migranta do spoleczenstwa przyjmujacego. Na ten aspekt sklada sie zarówno przyjecie wzorców zachowania spolecznosci kraju przyjmujacego jako grupy dominujacej jak i wzbogacenie przez migranta spoleczenstwa przyjmujacego przez jego naklad pracy oraz zaangazowanie o charakterze kulturowym i politycznym w spoleczenstwie przyjmujacym. 2. Migracje maja swój aspekt polityczny. Wspólna polityka migracyjna panstw czlonkowskich Unii Europejskiej nie moze ograniczac sie do kontroli granic zewnetrznych, albowiem nie stanowi wystarczajacego srodka prawnego i zwieksza to jedynie poczucie niedostepnosci Europy dla obywateli z panstw trzecich, znanych pod terminem "twierdza Europa". Ograniczenie polityki do kontroli granic nie przynosi takze wymiernych rezultatów. Podobnie zwalczanie nielegalnej migracji jest wprawdzie srodkiem koniecznym i nieodzownym, to jednak panstwa czlonkowskie Unii Europejskiej nie podejmuja na tym polu dzialan z konieczna stanowczoscia, pomijajac fakt, ze stanowi to polityke o wymiarze malo kreujacym. Zalozeniea programowe w postaci zwalczania przemytu ludzi wydaje sie nie byc realizowaney z nalezyta konsekwencja. Doswiadczenie pokazuje, ze pozostawienie ksztaltowania polityki przyjmowania migrantów w gestii panstw czlonkowskich nie prowadzi do ograniczania naplywu migrantów lecz jedynie do zwiekszenia liczby migrantów, którym odmówiono prawa do pobytu . W polityce migracyjnej wyznaczane sa ramy prawne w celu sterowania iloscia przyjmowanych migrantów i zachowania kontroli w polityce zatrudnienia. Pozytywnie nalezy wymienic dzialania i programy polityczne Unii Europejskiej z ostatnich kilku lat, podkreslajacych pozytywny wymiar migracji, wplyw na rozwój gospodarki oraz aspekt wzbogacenia kultury. Podnoszony ostatnio czesto aspekt bezpieczenstwa europejskiego posiada ogromne znaczenie. Unia Europejska stworzyla caly szereg aktów prawnych regulujacych ochrone granic, czy przeslanki uzyskania prawa do pobytu, bardzo szczególowo je regulujac i dokonujac przy tym pewnego rozróznienia przyczyn przyjazdu oraz statusu migranta. Glównym zadaniem Unii Europejskiej powinno byc dalsze ksztaltowanie polityki migracyjnej, zwalczanie nielegalnych zjawisk zwiazanych z migracja, takich jak przemyt migrantów i handel ludzmi oraz poprawa sytuacji w krajach, z których migranci pochodza, który to postulat jest szczególnie wazny w obecnej sytuacji.3. Inny aspekt migracji to aspekt ekonomiczny. Otwarcie Unii Europejskiej na migracje w znaczeniu celowego sterowania procesem migracji i ugruntowana polityka migracyjna sluzy zwiekszeniu sily gospodarczej Unii Europejskiej i jej konkurencyjnosci na rynku miedzynarodowym. Nalezy ponownie podkreslic, ze liczba ludnosci panstw czlonkowskich Unii Europejskiej stale sie zmniejsza powodujac ogromne trudnosci gospodarcze, jakie które spoleczenstwa europejskiej odczuja w przyszlosci. Do tych trudnosci zaliczyc nalezy takze wydolnosc systemu emerytalno-rentowego. Dlatego polityka migracyjna Unii Europejskiej wymaga konsolidacji i ujednolicenia. Jej ujednolicenie przez wprowadzenie podobnych lub nawet takich samych regulacji prawnych wobec obywateli panstw trzecich doprowadzi bez watpienia do zniwelowania negatywnych reakcji na imigrantów w poszczególnych panstwach Unii Europejskiej, zmniejszy przeplyw migrantów pomiedzy poszczególnymi panstwami czlonkowskimi i zwiekszy mozliwosci ekonomiczne Unii jako konkurenta na swiatowym rynku ekonomicznym. Migracje silnie oddzialuja na gospodarke. Punktem wyjscia jest stale zmniejszajacy sie przyrost naturalny panstw czlonkowskich Unii Europejskiej i braki na rynku pracy oraz koniecznosc podjecia srodków zaradczych . Do aspektu ekonomicznego nalezy dostep imigrantów do rynku pracy. Badania wykazuja jasno, ze migranci nie maja perspektyw zawodowych, pozwalajacych na twierdzenie, ze ich potencjal jest w pelni wykorzystywany. Osoby pochodzace z rodzin migrantów maja nie tylko gorsze perspektywy zawodowe. Awans spoleczny, pniecie sie po drabinie spolecznej jest w ich przypadku duzo trudniejsze i obarczone wiekszymi barierami.Polityka migracyjna moze byc uznana za zadawalajaca i spelniajaca swoje zadania wtedy, gdy tego typu przeszkody uda sie usunac. Postulowane jest uksztaltowanie rynku pracy wedlug nastepujacych postulatów:1. mozliwosc nauki jezyka,2. dostep do edukacji,3. trening zawodowy,4. uznawalnosc zagranicznych kwalifikacji zawodowych i dyplomów zawodowych,5. poradnictwo zawodowe (job counseling),6. dostep do informacji na temat rynku pracy (access to labor market information),7. promocja mozliwosci rozwoju wlasnej przedsiebiorczosci (promotion of enterpreneurship),8. walka z dyskryminacja w miejscu pracy .Do kolejnych postulatów, których spelnienie przyczyni sie do rozwoju gospodarki oraz polityki prawa pracy nalezy uznawalnosc dyplomów i kwalifikacji zawodowych oraz zniesienie i zwalczanie dyskryminacji w miejscu pracy, czy zniesienie dyskryminacji w dostepie do zatrudnienia i wyksztalcenia. Do tych dzialan nalezy takze wspieranie integracji w formie celowego ksztaltowania polityki mieszkaniowej, kursów jezykowych we wszystkich krajach czlonkowskich Unii Europejskie i latwa dostepnosc do tych kursów. Wszystkie te dzialania sluza przede wszystkim spoleczenstwu panstwa przyjmujacego przez mozliwosc osiagniecia wzrostu gospodarczego.4. Polityka migracyjna powinna posiadac takze aspekt kulturowy i religijny. Migranci przybywajacy z innych krajów nie zmienia sie z dnia na dzien w obywateli wlasnego panstwa pod wzgledem kulturowym. Moga oni stac sie prawnie obywatelami wlasnego panstwa, jednak zachowaja swoja kulture, czesto religie takze w nastepnych pokoleniach. Nalezy o tym pamietac podejmujac dzialania w zakresie polityki migracyjnej. Bledem byloby jednak stwarzanie poczucia zagrozenia z tego tytulu. Migranci posiadaja w wiekszosci dobra wole integracji ze spoleczenstwem przyjmujacym, bo zwykle przybywaja po poprawe swego losu. Jak wynika z badan przeprowadzonych przez Komisje Europejska, w przyszlosci kraje czlonkowskie Unii Europejskiej przyjma modele integracji cudzoziemców podobne jak te przyjete w klasycznych krajach migrantów, jak Kanada, Stany Zjednoczone czy Australia. W Unii Europejskiej torem polityki migracyjnej wytyczonym przez te panstwa kieruja sie obecnie Szwecja, Holandia i czesciowo Wielka Brytania. Model ten to tzw. model multikulturowosci, stanowiacy jednoczesnie model polityki panstwa, gdzie zapewnione jest szeroko pojete wspóluczestnictwo migrantów w zyciu kulturalnym, spolecznym, gospodarczym i politycznym panstwa . Model ten charakteryzuje sie otwartoscia spoleczenstwa i akceptacja migrantów wraz z odrebnoscia jezykowa, kulturalna i socjalna z prawem do budowania wlasnych osrodków kulturalnych i struktury socjalnej . Migrantom zapewnia sie takze równe prawa we wszystkich dziedzinach zycia bez jednoczesnego oczekiwania rezygnacji przez nich ze swej kulturowej odrebnosci, co nie oznacza jednak tolerancji bez granic. Panstwo wymaga bowiem od imigranta uznania podstawowych wartosci prawnych, na których zasadza sie spoleczenstwo tego panstwa i które umozliwiaja funkcjonowanie tego panstwa we wszystkich dziedzinach polityki panstwa przykladowo ze wzgledów prawnych, politycznych i gospodarczych . Integracja to proces wymagajacy akceptacji obu stron, oznaczajacy w ogólnosci proces wlaczania (sie) do zasadniczej czesci spoleczenstwa róznorodnych, zwykle mniejszosciowych grup spolecznych polaczony z uzyskaniem praw dotychczas dostepnych tylko dla wiekszosci spolecznej .5. Integracja wymaga dobrej woli z obu stron . Dobra wola obejmuje wspólprace w miejscu pracy oraz, w polityce panstwa i ustawodawstwie. Dzialania integracyjne powinny byc podejmowane w celu poprawienia networkingu pomiedzy spoleczenstwem imigrantów i nie-migrantów. Dzialaniem celowym i przynoszacym pozytywne efekty jest stworzenie instytucji opiekuna migranta, wprowadzajacego nowego przybysza do kultury i organizacji panstwa w kraju przyjmujacym. Pozwoli to migrantowi latwiej odnalezc sie w panstwie przyjmujacym, lacznie z organizacja panstwa, której wyrazem sa jego kontakty z urzedami, placówkami edukacyjnymi, instytucjami ubezpieczeniowymi itd., zrozumiec jego kulture i szybciej nauczyc sie jezyka. Dzialania te maja na celu szybszy proces asymilacji w spoleczenstwo przyjmujace. Z drugiej strony zadaniem panstwa jest stworzenie pozytywnego klimatu wokól procesu migracji, polegajacego na akcji wyjasniajacej przyczyny i skutki migracji, wskazanie pozytywnych stron migracji, stworzenie norm prawnych umozliwiajacych migrantom podjecie normalnego, uregulowanego zycia zawodowego i osobistego oraz przeciwdzialanie procesom dyskryminacji, ksenofobii i rasizmu. Do tej kategorii naleza takze problemy wynikajacego ze zderzenia róznych wyznan i religii - element, które chyba najbardziej obawiaja sie spoleczenstwa przyjmujace migrantów z krajów Bliskiego Wschodu. Doswiadczenia tradycyjnych krajów migracyjnych jak Kanada, Stany Zjednoczone Ameryki Pólnocnej czy Australia pokazuja, ze najbardziej wskazanym modelem jest neutralnosc swiatopogladowa i wyznaniowa ze strony panstwa przy jednoczesnym wytyczeniu ram prawnych dzialan zwiazków wyznaniowych. 6. Kolejny aspekt migracji to zwalczanie migracji nielegalnych i poprawa sytuacji w kraju pochodzenia imigranta. Nalezy postulowac wprowadzenie jasnych i przejrzystych kryteriów dla migrantów o okreslonych kwalifikacjach zawodowych umozliwiajac planowanie migracji zarówno ze strony Unii Europejskiej jak i pojedynczych migrantów z drugiej strony. Umozliwienie celowej migracji pozwolilo by na ograniczenie nielegalnego handlu ludzmi czy zjawiskau przemytu ludzi. Zwalczanie nielegalnych zjawisk zwiazanych z migracjami powinno byc priorytetem polityki migracyjnej. Droga wspólnej polityki migracyjnej panstw czlonkowskich Unii Europejskiej wymaga jeszcze wielu wysilków i podjecia wielu waznych kroków. Europa potrzebuje migrantów z róznych powodów, do których naleza negatywne saldo przyrostu naturalnego i potrzeby gospodarki.Nalezy przyjac takze, ze migracje sa normalnym zjawiskiem i beda sie w przyszlosci nasilac - procesy migracyjne to temat przyszlosci.Reasumujac nalezy zatem stwierdzic, ze migracje nalezy przyjac jako zjawisko naturalne powodowane nie tylko uchodzstwem, ale takze naturalnymi procesami przemieszczania sie ludnosci.Przemieszczanie sie ludnosci nalezy wykorzystac pozytywnie w celu wzbogacenia spolecznosci lokalnej poprzez rozwój gospodarki, mysli technologicznej i naukowej i rozwoju spolecznosci lokalnej i w efekcie wzmocnieniu Europy jako swiatowego centrum ekonomicznego. Nie jest celowym wzbudzanie czy podsycanie konfliktów spolecznych i budowanie paniki wokól migracji. Zjawiska ksenofobii i dyskryminacji jest sa obecne we wszystkich krajach czlonkowskich Unii Europejskiej i nie jest zjawiskiem pozytywnym. Programy migracyjne powinny zostac uzupelnione o kampanie oswiatowe wyjasniajace zjawisko migracji oraz uspakajajace spoleczenstwo, albowiem ksenofobia wynika czesto z braku wiedzy oraz nieuzasadnionego faktami strachu przed nieznanym.Doswiadczeniae spoleczenstw panstw migracyjnych jak Stanówy Zjednoczone Zjednoczonych czy Unii Europejskiej lub Kanady pokazuja, ze migracje moga byc procesem pozytywnym i rozwijajacym dla spoleczenstwa przyjmujacego, wplywajacym pozytywnie na koniunkture i na rozwój gospodarki. W dobie kryzysu migracyjnego oraz majac w perspektywie, ze migracje beda sie w przyszlosci procesem stale sie nasilajacym, nalezy przeanalizowac dotychczas popelniane bledy w polityce migracyjnej i wykorzystac dotychczasowe doswiadczenia.W dobie kryzysu migracyjnego konieczne jest znalezienie rozwiazan takze chroniacych takze spoleczenstwa przyjmujace. Pierwszym i najwazniejszym krokiem powinno byc zwalczanie przemytu ludzi i wszelkich zjawisk przestepczosci na tym tle. Nalezalo by rozwazyc stworzenie udzielania wiz wjazdowych przez procedure internetowa oraz dla osób nieposiadajacych dostepu do internetu przez procedury przybywania przez centra migracyjne w kraju pochodzenia - nalezalo by rozwazyc ich umiejscowienie. Zniwelowalo by to zjawisko "wedrówki ludów", osób przemieszczajacych sie w grupach nielegalnie przez wszelkie granice w ramach Unii Europejskiej. Mozliwe byloby stworzenie takich centr przykladowo na szlakach migracyjnych w miejscach opuszczania kraju pochodzenia, czy w pierwszych miejscach po opuszczeniu kraju. Do tego jednak konieczne byloby podjecie jednolitych dzialan ze strony Unii Europejskiej jako calosci. Drugim krokiem moglyby by byc szybkie procedury przyznawania statusu wizowego - poczawszy od odmowy a konczac na udzieleniu prawa do azylu. Procedura taka powinna odbywac sietrwac tak krótko jak to tylko mozliwe. Konieczne jest jej dokladne przemyslenie, bo im krótsza procedura tym wieksza mozliwosc popelnienia pomylki. W przypadku udzielenia prawa do azylu i uzyskania wizy pobytowej konieczna jest szybka i sprawna integracja do spoleczenstwa panstwa przyjmujacego jako krok trzeci. W tym celu nalezalo by skorzystac z opisanych doswiadczen programów - na razie - pilotazowych Niemiec, polegajacych na szybkim dostepie do wyksztalcenia i rynku pracy. Pewnym paradoksem polityki migracyjnej jest fakt, ze powszechnie znane braki sil roboczych na rynku pracy, nie sa uzupelniane potencjalem zawodowym, który maja do zaoferowania osoby starajace sie o prawo do azylu.Do tego etapu podjecia dzialan na rynku pracy, który powinien byc oparty na programach uksztaltowanych podobnie jak opisany w czesci pierwszej program pilotazowy Early Invention wdrazany obecnie w Niemczech, wskazane bylo by takze stworzenie instytucji opiekuna wspierajacego dzialania migranta w dostosowaniu sie do nowego spoleczenstwa. Dalszym etapem czyli krokiem czwartym jest podjecie calego szeregu dzialan integracyjnych w postaci wyzej opisanych dzialan na rynku pracy, polityce szkolnej i edukacyjnej, mozliwosci uczestnictwa w kursach jezykowych, dzialan polityczno-prawnych w postaci mozliwosci uzyskania obywatelstwa panstwa przyjmujacego w okresie lat pieciu itd. Wszystkie te dzialania musza byc uzupelnione celowa polityka skierowana na zwalczanie rasizmu i ksenofobii.